गीत गाउँदा गाउँदै किन रोए मोहम्मद रफी ?

हिन्दी सिनेको संसारमा मोहम्मद रफीलाई लिएर दर्जनौं रमाइला किस्साहरु प्रचलित छन् । संगीतका यी महारथीले आफ्ना हजारौं गीतहरुमार्फत थुप्रै पुस्ताहरुलाई प्रभावित बनाए । आज पनि उनका अधिकांश गीतहरु पटक-पटक सुनिन्छन् ।

गायक मोहम्मद रफीको निधन ३१ जुलाई १९८० मा भएको थियो । अर्थात, आजकै दिन उनले यो धर्ती छाडेको ३९ वर्ष भयो । तर, आफ्ना सुमधुर तथा कणर्र्पिय गीतहरुका माध्यमबाट उनी आज पनि हामीमाझ जीवित नै छन् ।

मोहम्मद रफीले सन् १९४० देखि १९८० सम्ममा करिव २६ हजार वटा गीतमा आवाज दिए । ती मध्ये अधिकांश गीतहरु क्लासिक मानिन्छन् । ती गीतहरुमा फिल्मी गीतहरुका अतिरिक्त भजन, लोकगीत तथा कव्वाली र क्षेत्री भाषाका गीतहरु पनि समावेश छन् ।

रफीको बारेमा के भनिन्छ भने सडकमा मागेर हिँड्ने माग्नेहरुको गीतहरु सुन्दा-सुन्दै उनलाई गायकीप्रति आकर्षण बढेको थियो । बाल्यकालमा उनी तिनीहरुका गीत सुन्थें र अर्को ठाउँमा गएर नयाँ व्यक्तिहरुलाई सुनाउँथे ।

बाबुल की दुआएं…गाउँदा गाउँदै रोए

साठी र सत्तरीको दशकमा रफीले त्यस्ता धेरै वटा गीतहरुमा स्वर दिए, जसमा दुःख र पीडाको छटपटी महसुस गर्न सकिन्छ । भनिन्छ, स्वयं रफी पनि ती गीतहरु गाउँदा गाउँदैै भावुक हुन्थे, जसको अनुमान ती गीतहरु सुनेर पनि लगाउन सकिन्छ ।

ती मध्ये एउटा गीत हो-बाबुल की दुआएं लेती जा…। भनिन्छ, ‘नील कमल’ फिल्मको उक्त गीत गाउने क्रममा रफीको आँखाबाट पटक-पटक आँशु बगेका थिए ।

किनभने उक्त गीत रेकर्डिङ हुनुभन्दा ठिक एक दिनअघि मात्रै उनकी छोरीको विवाह भएको थियो, जसका कारण उनी भावुक भएका थिए । उक्त गीतका लागि उनलाई भारतको राष्ट्रिय पुरस्कार पनि प्राप्त भएको थियो ।

फाँसीमा झुण्डिनुअघि रफीको गीत

मोहम्मद रफीका लागि संगीत दिनु भनेको कुनै पनि संगीतकारका लागि पनि सम्मानको कुरा हुने गर्दथ्यो । संगीतकार नौशादका लागि मोहम्मद रफीले धेरै वटा गीतहरु गाएका थिए । नौशादले रफीको बारेमा एउटा कथा भनेका थिए ।

एउटा अपराधीलाई फाँसीको सजाय सुनाइएको थियो । जब फाँसीमा झुण्डिने दिन आयो, उनलाई उनको अन्तिम इच्छाका बारेमा सोधियो । उनल आफ्नालाई केही पनि मागेनन, केवल बैजू बावरा फिल्मको गीत ‘दुनिया के रखवाले’ सुन्न इच्छा व्यक्त गरेका थिए । उक्त गीतमा रफीको स्वर थियो र गीत गाउने क्रममा रफीले जिउ-ज्यान नै लगाएका थिए । कैदीको उक्त चाहाना सुनेर जेलका पदाधिकारीहरु समेत आश्चर्यमा परेका थिए ।

किशोर कुमारका लागि पनि गाएका थिए

किशोर कुमार, जो आफैंमा एक ठूला गायक थिए । यद्यपि, प्रँरम्भ उनले अभिनेताको रुपमा समेत फिल्ममा काम गरेका थिए । त्यसताका किशोर कुमारले अभिनय गर्ने फिल्ममा उनका लागि पाश्र्व गायन गर्ने गायकको खोजी हुन थाल्यो । अन्ततः मोहम्मद रफीमै आएर उक्त खोजि रोकियो ।

त्यसक्रममा किशोर कुमारका लागि रफीले करिव ११ वटा गीत गाएका थिए । रफीको स्वरको एउटा विशेषता के थियो भने उनको स्वर रहेक अभिनेतालाई सुहाउँथ्यो । दिलीप कुमारदेखि देवानन्दसम्म तथा शम्मी कपूरदेखि लिएर राजेन्द्र कुमारसम्म, उनले जसका लागि पनि पाश्र्व गायन गरेका थिए, उक्त गीतलाई फिल्मको पर्दामा हेर्दा के लाग्थ्यो भने उक्त गीत रफीले होइन्, तीनै अभिनेताहरुले गाएका हुन् । रफीको यो एउटा अद्भूत शैली थियो ।

मोहम्मद रफीले आफ्नो करियरमा करिव-करिव सबै ठूला अभिनेताहरुका लागि गीत गाए । तीनमा धर्मेन्द्र, राजेश खन्ना, दिलीप कुमार, मनोज कुमार, राजेन्द्र कुमार, अमिताभ बच्चन, शम्मी कपूरु आदि समावेश छन् ।

source https://www.onlinekhabar.com/2019/08/784997