कुन रोगबाट बच्न कस्तो योगासन ?

वर्तमान मानव समाज मोजमस्ती एवम् ऐशआरमको भोको छ । हरक्षण मोजमस्तीमै भुल्न एवं रमाउने यत्न गरिरहेका देखिन्छन् । यस क्रममा मीठोमसिनो खानेकुरा, आरमपूर्ण दिनचर्या अपनाएको देखिन्छ ।

तर मीठोमसिनाको चक्करमा अखाद्य कुरा पनि खाएको देखिन्छ वा आफ्नो खानपानमा ध्यान नदिंदा स्वास्थ्यसंग सम्बन्धित समस्या आएको देखिन्छ । जबकी हाम्रो धेरैजसो रोगको कारण नै खराब खानपान बनिरहेको अवस्था छ । अर्कोतिर शारीरिक सक्रियता र व्यायामको अभावमा पनि रोगी बन्दै गएको देखिन्छ । आजको मान्छेहरुले शारीरिक समस्या आयो भने पनि छिटो समस्या समाधान गर्न विभिन्न औषधि प्रयोग गर्दछन्, जसले हाम्रो स्वास्थ्यमा प्रतिकूल प्रभाव परिरहेका हुन्छन् । हामीले आफू स्वास्थ रहनु पर्ने कुरामा ध्यान दिनु अनिवार्य देखिन्छ । यसका लागि विभिन्न योगासन तथा प्राणायामहरु गरेर प्रायः धेरै जस्तो रोगहरु नियन्त्रण गर्न सक्दछौ । यहाँ केही रोग र त्यसका लागि गर्नु पर्ने योगादी क्रियाको चर्चा गर्न खोजिएको छ ।

 कब्जियत

कब्जियत अहिले धेरै मानिसमा व्याप्त रहेको पेटको स्वास्थ्य समस्या हो । वर्तमान समयमा हामीले खाने धेरै जसो खाद्य पदार्थहरु तेलजन्य कुराहरु र मैदाबाट बनेको हुन्छन जुन कुरा कब्जियत निम्त्याउने मुख्य कुरा हो  । हरियो सागपात , प्रशस्त मात्रामा फलफुल खानाले र प्रशस्त मात्रामा पानी पिउनाले यो रोगबाट बच्न सकिन्छ । विहान उठ्दा तामाको भाडामा राखिएको पानी पिउनु पनि स्वास्थ्यका लागि राम्रो मानिन्छ ्र आसन,  प्राणायाम तथा षटकर्म जस्ता योगादि कार्यले कब्जियत नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने गर्दछन ।

कब्जियत नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादिक्रियाहरु :

आसनहरु : सूर्यनमस्कार , पवन मुक्तासन , सुप्त बज्रासन , अर्ध मत्स्येन्द्रासन, मकरासन, मत्स्यासन , उष्ट्रासन , योगमुद्रा

प्राणायाम : नाडी शोधन

षटकर्म : लघुशंख प्रक्षलन, नौली , अग्निसार

पाइल्स 

कब्जियत बढ्दै गएपछि दिशा गर्न गार्हो भएपछि गुदद्वारमा देखापर्ने समस्या पाइल्स हो। यसबाट बच्नका लागि पिरो , मसलादार एवम् चिल्लो खानेकुरा खानु रोक्नु पर्दछ। यसका साथसाथै योगासन , प्राणायाम, षटकर्म जस्ता योगादि कार्य गर्नु राम्रो मानिन्छ ।

पाइल्स नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादि क्रियाहरु :

आसन:  पश्चिमोत्तानासन , योगमुद्रा , गोरक्षासन , मकरासन , हलासन, सर्वाङ्गासन

 

मोटोपना 

शरीरको तौल चाहिने भन्दा बढी हुनु नै मोटोपना हो, जसले गर्दा शरीरमा अनावश्यक रुपमा बोसो बढ्छ र शरीर भारी तथा रोगको थुप्रो बन्दछ ्र मोटोपनाबाट बच्नका लागि कम खान खाने, व्यायाम गर्नु पर्दछ  । यसका साथै आसन, प्राणायाम तथा अन्य योगादि कार्यहरु गर्नु पर्दछ ।

मोटोपना नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने आसनहरु :

सूर्यनमस्कार , गतिशील पादहस्तासन , बज्रासन , पवनमुक्तासन , बिपरितकरणी आसन , मत्स्यासन , मयूरसन , मकरसन आदि :

 

मधुमेह 

रगतमा ग्लुकोजको मात्रा सन्तुलित नभएर देखापर्ने रोग मधुमेह हो। यो रोगबाट बच्नका लागि खानपिनमा चोकरयुक्त खाना खाने , कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाना नखाने र तरकारी खानु पर्दछ। त्यसका साथै विभिन्न योगादि कार्यहरु गर्नु पर्दछ।

मधुमेह नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादि क्रियाहरु :

आसन सूर्यनमस्कार, ताडासन , शशकासन आदि  ।

प्राणायाम : भ्रामरी , भास्त्रिका , नाडी शोधन ।

 

 उच्च रक्तचाप  

कुनै कारणले रक्तनली साँघुरो वा कडा भएमा रक्तनलीमा प्रचुर दवाव पर्दछ जुन उच्च रक्तचाप हो ।  यस्ता स्वास्थ्य समस्या भएका व्यक्तिहरुले खानामा नुनको मात्रा कम गर्ने र बढी भन्दा बढी रसहार तथा फलाहारमा जोड दिने गर्नु पर्दछ। त्यस्तै विभिन्न योगादि क्रियाहरु गर्नुपर्दछ। उच्च रक्तचाप नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादि क्रियाहरु ।

आसन पवन मुक्तासन , ब्रजासन ,सिद्धासन

प्राणायाम कपालभाती , नाडी शोधन

निम्न रक्तचाप 

शरीरमा रगतको अवस्था सामान्य भन्दा कमी हुनु निम्न रक्तचाप हो । जसले मानिसलाई धेरै हानी पुर्याइरहेको हुन्छ। रक्त चापलाई सामान्य अवस्थामा राख्न पानी प्रशस्त मात्रामा पिउने, फलफूल, जुस तथा हल्का सुपाच्य भोजन आवश्यकताअनुसार खाने र विभिन्न योगादिक्रियाहरु गर्नु पर्दछ।

निम्न रक्तचाप नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादि क्रियाहरु ।

आसन सूर्य नमस्कार, कर्णपीडासन , गतिशील आसनहरु

प्राणायाम  कपालभाती, भास्त्रिका ,सूर्यभेदी

दम 

दम श्वास प्रश्वाससंग सम्बन्धित एउटा रोग हो । धुँवा, धुलो लगायतको वातावरणीय प्रदुषणबाट जोगिनु पर्दछ र चिसोबाट जोगिनु पर्दछ। यसबाट बच्नका लागि तरकारी तथा चोकर खानेकुरा खानुका साथै योगादि क्रिया गर्नु पर्दछ।

दम नियन्त्रणमा सहयोग पुरयाउने योगादि क्रियाहरु ।

आसन  सूर्यनमस्कार , सुप्त बज्रासन, सर्वाङ्गासन , मार्जारी आसन, उष्ट्रासन, मत्स्यासन, पादहस्तासन , शवाशन आदि

प्राणायाम  भस्त्रिका, कपालभाती आदि

अनिद्रा

रातमा निन्द्रा नलाग्नु अनिद्रा हो । यसले मानिसमा मानसिक तनाव हुनुका साथै विभिन्न रोगहरु लाग्न सक्छ। फलफुल, तरकारी खाने , तनाव नलिने  र विभिन्न योगादि क्रिया गर्नु पर्दछ ।

अनिद्रा हटाउनमा सहयोग पुरयाउने योगादि आसनहरु ।

आसन  सूर्य नमस्कार , ताडासन, सुप्त बज्रासन, उष्ट्रासन, धनुरासन, मकरासन , हलासन आदि

Young sporty woman practicing yoga, doing Dhanurasana exercise, Bow pose, working out, wearing sportswear, black pants and top, indoor full length, gray wall in yoga studio

मानव जीवन पाउन त्यति सजिलो छैन । मानव जीवन हाम्रै कारणले गर्दा खतरा परेको छ। हाम्रा विभिन्न खानपानले गर्दा हाम्रो अस्तित्व नै संकटमा पर्ने देखिदै छ । हामीले आफ्नो अस्तित्व संकट रोक्नका लागि भएपनि हामीले खानपान व्यस्थापन गर्नु जरुरी छ ।  स्वास्थ्यमा कुनै समस्या आयो भने सिघ्र लाभका निम्ति हामी औषधीको खोजीमा लाग्छौ । ती औषधीहरुले हाम्रो स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्दछ । यसबाट स्वास्थ्यमा आउने समस्या नियन्त्रण गर्नु अनिवार्य देखिन्छ। अहिले धेरै जस्तो मानिसहरु योग तथा प्राकृतिक चिकित्सातर्फ लागेका छन् । योगादि क्रियाका माध्यमबाट धेरै दीर्घरोग एवम् जटील खालका रोगहरु पनि ठिक भएको देखिन्छ । अबका दिनमा हामीले अनिवार्य रुपमा स्वास्थ्य सुरक्षा तथा विभिन्न रोगहरुको निर्मूल पर्न पनि योगादि कार्य गर्नु अनिवार्य देखिन्छ । हामीले हाम्रो जीवनमा योगादि क्रियाहरु गर्न सकियो वा योगादि क्रियामा हाम्रो जीवनलाई समाधिस्त गर्न सक्यौ भने  हामी स्वस्थ र निरोगी हुन्छौ ।

source https://www.onlinekhabar.com/2020/06/876488